KKTC VE TÜRK CEZA HUKUKUNDA ÇOCUĞUN TIBBİ MÜDAHALEYE RIZASI /
Kaşot, Tülay
KKTC VE TÜRK CEZA HUKUKUNDA ÇOCUĞUN TIBBİ MÜDAHALEYE RIZASI / TÜLAY KAŞOT; TEZ DANIŞMANI: YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA ZEKİ YILDIRIM - ix, 101 pages; 31 cm. Includes CD
Thesis (MA/LLM) - Cyprus International University. Institute of Graduate Studies and Research Law Department
Includes bibliography (sheets 92-101)
ÖZ
Yetişkin her bireyin yaşamış olduğu bir çocukluk dönemi vardır. Çocukluk
dönemi sonrası birey yetişkinliğe doğru adım atar. Toplum nezdinde çocuklar,
savunmasız bireyler olup, kendi haklarını tek başlarına savunamamaktadırlar.
Çocuklara yönelik beslenme, güvenlik ve eğitim gereksinimleri yanı sıra sağlık
hakkı da temel yaşam hakları arasında yer almaktadır. Sağlık ile ilgili ortaya
çıkan sorunlar çocukların günlük ve gelecek yaşamlarını önemli ölçüde
etkilemektedir. Bu nedenle ülkeler sağlık alanındaki faaliyetlerini ön planda
tutmakta, ebevenyler de çocukların sağlığına yönelik gerekli sorumluluklarını
yerine getirmekte, gerektiğinde de sağlık kuruluşlarına
başvurmaktadırlar.Çocuklara yönelik uygulanacak olan tıbbi müdahalelerin yasal
izinler neticesinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu izinler rıza olarak
adlandırılmakla birlikte çocuk ve ebeveynleri tarafından yazılı olarak verilmesi
gerekmektedir. Hukuki anlamda sürecin bu yönde gelişmesi gerekmekle birlikte
toplumda fiili anlamda seyrinin nasıl olduğunun belirlenmesi de ayrıca önemlidir.
Çalışmamızda, çocuklara yönelik gerçekleştirilecek tıbbi müdahaleler ile ilgili
rızanın hukuki düzenlemeleri ve doktrinde nasıl ilerlediğinin belirlenmesi, konu
hakkında hukuki süreçleri tamamlanan ve yargı nezdinde karara bağlanan
davalarda nasıl seyrettiğinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Çalışmamızsonucunda, çocuklara yönelik uygulanacak olan tıbbi müdahalelerde
rıza alınmasının, tıbbi müdahale ile ilgili tüm detayları içerecek şekilde olması
gerektiği, tıbbi müdahale detaylarının yer almadığı rıza formlarının (aydınlatılmış
onam) hukuki anlamda sorun teşkil ettiği, alınacak rıza formlarının hekimlerden
ziyade sağlık kurumları tarafından saklanması ve muhafaza edilmesi gerektiği,
belirlenmiştir.Ceza hukuku kapsamında tıbbi müdahalelerde hasta rızasının
bulunmaması durumunda tıbbi işlemlerin gerçekleştirilmemesi ve tıbbi
müdahalelerde hasta rızasının olması gerekmektedir. Bu durum Türkiye ve
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ceza Yasası’nda açıkça belirtilmektedir. Rıza
alınmadan gerçekleştirilecek tıbbi uygulamaların 1(bir) yıla varan hapis cezaları,
rıza alınarak gerçekleştirilecek tıbbi uygulamalarda ceza sorumluluğu
gerekmediği, tıbbi müdahalelerin sonuç ve mahiyeti hakkında yeterince
bilgilendirmenin yazılı olacak şekilde yapılması ve tıbbi müdahalenin uzman
hekimce sağlık kuruluşunda gerçekleştirilmesi gerektiği ifade
edilmektedir.Ayrıca Yargıtay kararlarında çocuğa yönelikuygulanan tıbbi
müdahale ile ilgili rızanın eksiksiz ve detaylı olarak yer alması gerektiği de
görülmüştür. Çalışmamızın sonucuna göre çocukta tıbbi müdahaleye rıza konusu
daha fazla araştırma yapılması gereken bir konu olup, bu kapsamda daha fazla
hukuki düzenlemelerin ortaya çıkacağı da düşünülmektedir.
Temyiz kudretine sahip olduğu halde çocukta tıbbi müdahaleye rıza konusundaki
tasarruf hakkının tamamen yasal temsilciye bırakılması, kişinin kendi geleceğini
belirleme hakkının gözardı edildiği anlamına gelmektedir. Kendi görüşlerini
oluşturma kapasitesine sahip çocuklar, kendilerini ilgilendiren konularda
iii
düşüncelerini özgürce ifade etme hakkına sahip olmalıdır. Her somut olay kendi
içerisindedeğerlendirilmelidir. Hekim tarafından uygulanacak basit nitelikteki
tıbbi müdahalelerde ayırtım gücüne sahip küçüğün tek başına rızası yeterli
sayılmalıdır. Tıbbi müdahaleninağrılığınagöre veli veya vasinin rızası ile birlikte
çocuğunda rızası mutlaka alınmalıdır
Anahtar Kelimeler: Çocuk, Rıza, Sağlık, Tıbbi Müdahale, Tıp ABSTRACT
Every adult has a childhood period. After childhood, the individual takes a step
towards adulthood. In the eyes of society, children are defenseless individuals
and cannot defend their own rights on their own. In addition to nutrition, safety
and education needs for children, the right to health is among the basic rights to
life. Health-related problems significantly affect children's daily and future lives.
For this reason, countries prioritize their activities in the field of health, parents
fulfill their responsibilities for the health of children, and apply to health
institutions when necessary.
Medical interventions to be applied to children must be carried out as a result of
legal permissions. Although these permissions are called consent, they must be
given in writing by the child and their parents. Although the process should
develop in this direction in the legal sense, it is also important to determine how
the process is in the society in an actual sense. In our study, it is aimed to
determine how consent progresses in legal regulations and doctrine regarding
medical interventions to be carried out for children, and to examine how it
progresses in cases whose legal processes have been completed and decided
before the judiciary.
As a result of our study, it was concluded that obtaining consent for medical
interventions to be applied to children should include all the details about the
medical intervention, consent forms without medical intervention details
(informed consent) pose a legal problem, consent forms to be taken are kept by
health institutions rather than physicians and determined that it should be
preserved. In the absence of patient consent for medical interventions within the
scope of criminal law, medical procedures should not be performed and patient
consent should be required for medical interventions. This situation is clearly
stated in the Penal Code of Turkey and the Turkish Republic of Northern Cyprus.
It is stated that medical applications to be carried out without consent are
punishable by imprisonment of up to 1 (one) year, criminal liability is not
required for medical applications to be carried out without consent, sufficient
information about the results and nature of medical interventions should be made
in written form, and the medical intervention should be carried out in a health
institution by a specialist physician. In addition, it has been seen in the Supreme
Court decisions that the consent for the medical intervention applied to the child
should be given in full and in detail. According to the results of our study, the
subject of consent to medical intervention in children is a subject that needs
further research, and it is thought that more legal regulations will emerge in this
context.
Leaving the right of disposal for the consent of the child to the medical
intervention completely to the legal representative, although he has the power of
appeal, means that the right of the person to determine his own future is ignored.
v
Children who have the capacity to form their own opinions should have the right
to express their opinions freely on matters that concern them. Each concrete case
should be evaluated on its own. In simple medical interventions to be applied by
the physician, the sole consent of the minor with the power of discrimination
should be considered sufficient. According to the severity of the medical
intervention, the consent of the child must be obtained together with the consent
of the parent or guardian.
Keywords: Child, Consent, Health, Medical Intervention, Medicine
Consent (Law)--Dissertations, Academic
Children--Legal status, laws, etc--Dissertations, Academic
KKTC VE TÜRK CEZA HUKUKUNDA ÇOCUĞUN TIBBİ MÜDAHALEYE RIZASI / TÜLAY KAŞOT; TEZ DANIŞMANI: YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA ZEKİ YILDIRIM - ix, 101 pages; 31 cm. Includes CD
Thesis (MA/LLM) - Cyprus International University. Institute of Graduate Studies and Research Law Department
Includes bibliography (sheets 92-101)
ÖZ
Yetişkin her bireyin yaşamış olduğu bir çocukluk dönemi vardır. Çocukluk
dönemi sonrası birey yetişkinliğe doğru adım atar. Toplum nezdinde çocuklar,
savunmasız bireyler olup, kendi haklarını tek başlarına savunamamaktadırlar.
Çocuklara yönelik beslenme, güvenlik ve eğitim gereksinimleri yanı sıra sağlık
hakkı da temel yaşam hakları arasında yer almaktadır. Sağlık ile ilgili ortaya
çıkan sorunlar çocukların günlük ve gelecek yaşamlarını önemli ölçüde
etkilemektedir. Bu nedenle ülkeler sağlık alanındaki faaliyetlerini ön planda
tutmakta, ebevenyler de çocukların sağlığına yönelik gerekli sorumluluklarını
yerine getirmekte, gerektiğinde de sağlık kuruluşlarına
başvurmaktadırlar.Çocuklara yönelik uygulanacak olan tıbbi müdahalelerin yasal
izinler neticesinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu izinler rıza olarak
adlandırılmakla birlikte çocuk ve ebeveynleri tarafından yazılı olarak verilmesi
gerekmektedir. Hukuki anlamda sürecin bu yönde gelişmesi gerekmekle birlikte
toplumda fiili anlamda seyrinin nasıl olduğunun belirlenmesi de ayrıca önemlidir.
Çalışmamızda, çocuklara yönelik gerçekleştirilecek tıbbi müdahaleler ile ilgili
rızanın hukuki düzenlemeleri ve doktrinde nasıl ilerlediğinin belirlenmesi, konu
hakkında hukuki süreçleri tamamlanan ve yargı nezdinde karara bağlanan
davalarda nasıl seyrettiğinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Çalışmamızsonucunda, çocuklara yönelik uygulanacak olan tıbbi müdahalelerde
rıza alınmasının, tıbbi müdahale ile ilgili tüm detayları içerecek şekilde olması
gerektiği, tıbbi müdahale detaylarının yer almadığı rıza formlarının (aydınlatılmış
onam) hukuki anlamda sorun teşkil ettiği, alınacak rıza formlarının hekimlerden
ziyade sağlık kurumları tarafından saklanması ve muhafaza edilmesi gerektiği,
belirlenmiştir.Ceza hukuku kapsamında tıbbi müdahalelerde hasta rızasının
bulunmaması durumunda tıbbi işlemlerin gerçekleştirilmemesi ve tıbbi
müdahalelerde hasta rızasının olması gerekmektedir. Bu durum Türkiye ve
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ceza Yasası’nda açıkça belirtilmektedir. Rıza
alınmadan gerçekleştirilecek tıbbi uygulamaların 1(bir) yıla varan hapis cezaları,
rıza alınarak gerçekleştirilecek tıbbi uygulamalarda ceza sorumluluğu
gerekmediği, tıbbi müdahalelerin sonuç ve mahiyeti hakkında yeterince
bilgilendirmenin yazılı olacak şekilde yapılması ve tıbbi müdahalenin uzman
hekimce sağlık kuruluşunda gerçekleştirilmesi gerektiği ifade
edilmektedir.Ayrıca Yargıtay kararlarında çocuğa yönelikuygulanan tıbbi
müdahale ile ilgili rızanın eksiksiz ve detaylı olarak yer alması gerektiği de
görülmüştür. Çalışmamızın sonucuna göre çocukta tıbbi müdahaleye rıza konusu
daha fazla araştırma yapılması gereken bir konu olup, bu kapsamda daha fazla
hukuki düzenlemelerin ortaya çıkacağı da düşünülmektedir.
Temyiz kudretine sahip olduğu halde çocukta tıbbi müdahaleye rıza konusundaki
tasarruf hakkının tamamen yasal temsilciye bırakılması, kişinin kendi geleceğini
belirleme hakkının gözardı edildiği anlamına gelmektedir. Kendi görüşlerini
oluşturma kapasitesine sahip çocuklar, kendilerini ilgilendiren konularda
iii
düşüncelerini özgürce ifade etme hakkına sahip olmalıdır. Her somut olay kendi
içerisindedeğerlendirilmelidir. Hekim tarafından uygulanacak basit nitelikteki
tıbbi müdahalelerde ayırtım gücüne sahip küçüğün tek başına rızası yeterli
sayılmalıdır. Tıbbi müdahaleninağrılığınagöre veli veya vasinin rızası ile birlikte
çocuğunda rızası mutlaka alınmalıdır
Anahtar Kelimeler: Çocuk, Rıza, Sağlık, Tıbbi Müdahale, Tıp ABSTRACT
Every adult has a childhood period. After childhood, the individual takes a step
towards adulthood. In the eyes of society, children are defenseless individuals
and cannot defend their own rights on their own. In addition to nutrition, safety
and education needs for children, the right to health is among the basic rights to
life. Health-related problems significantly affect children's daily and future lives.
For this reason, countries prioritize their activities in the field of health, parents
fulfill their responsibilities for the health of children, and apply to health
institutions when necessary.
Medical interventions to be applied to children must be carried out as a result of
legal permissions. Although these permissions are called consent, they must be
given in writing by the child and their parents. Although the process should
develop in this direction in the legal sense, it is also important to determine how
the process is in the society in an actual sense. In our study, it is aimed to
determine how consent progresses in legal regulations and doctrine regarding
medical interventions to be carried out for children, and to examine how it
progresses in cases whose legal processes have been completed and decided
before the judiciary.
As a result of our study, it was concluded that obtaining consent for medical
interventions to be applied to children should include all the details about the
medical intervention, consent forms without medical intervention details
(informed consent) pose a legal problem, consent forms to be taken are kept by
health institutions rather than physicians and determined that it should be
preserved. In the absence of patient consent for medical interventions within the
scope of criminal law, medical procedures should not be performed and patient
consent should be required for medical interventions. This situation is clearly
stated in the Penal Code of Turkey and the Turkish Republic of Northern Cyprus.
It is stated that medical applications to be carried out without consent are
punishable by imprisonment of up to 1 (one) year, criminal liability is not
required for medical applications to be carried out without consent, sufficient
information about the results and nature of medical interventions should be made
in written form, and the medical intervention should be carried out in a health
institution by a specialist physician. In addition, it has been seen in the Supreme
Court decisions that the consent for the medical intervention applied to the child
should be given in full and in detail. According to the results of our study, the
subject of consent to medical intervention in children is a subject that needs
further research, and it is thought that more legal regulations will emerge in this
context.
Leaving the right of disposal for the consent of the child to the medical
intervention completely to the legal representative, although he has the power of
appeal, means that the right of the person to determine his own future is ignored.
v
Children who have the capacity to form their own opinions should have the right
to express their opinions freely on matters that concern them. Each concrete case
should be evaluated on its own. In simple medical interventions to be applied by
the physician, the sole consent of the minor with the power of discrimination
should be considered sufficient. According to the severity of the medical
intervention, the consent of the child must be obtained together with the consent
of the parent or guardian.
Keywords: Child, Consent, Health, Medical Intervention, Medicine
Consent (Law)--Dissertations, Academic
Children--Legal status, laws, etc--Dissertations, Academic