Kaynakça var.

' İnceleme alanı, Doğu Pontidler'de Yusufeli-Arhavi (ARTVİN) arasında bir jeotravers niteliğinde yaklaşık 400 km²'lik bir alanı kapsar. Doğu Pontidler'de ilk kez bir ''jeotravers çalışması'', doktora tezi olarak gerçekleştirilmiş ve İ.T.Ü. Araştırma Fonu tarafından desteklenen bu tezde, plütonik kayaçlar, cevherleşmeler incelenmiş ve elde edilen sonuçlar modellenerek sunulmuştur. İnceleme alanında mostra veren kaya stratigrafi birimleri yaşlıdan gence doğru şu şekilde sıralanmıştır; Alt Bazik Seri, Liyas, Konglomera, kumtaşı ve kireçtaşı, Liyas-Dogger-Malm, Granitoyidler I ve II, Alt Kretase, Cevherli dasit, tüf ve piroklastları, Üst Kretase, Riyolitler (tortul ara katkılı) Üst Kretase, Üst Bazik Seri (volkanotortul), Üst Kretase, Kumtaşı, silttaşı, kiltaşı, kireçtaşı, Üst Kretase-Paleosen, Granitoyid-Gabroyidler, Paleosen sonrası, Gabroyidler, Paleosen sonrası, Granitoyidler ve granitoyid-gabroyidlerde izlenen mafik mikrogranüler anklavlar, içerisinde bulundukları ana kayaçın hemen aynı özelliklerini yansıtmışlardır. İnceleme alanının en önemli tektonik özelliği, çoğunlukla bir kırık sisteminin varlığı ile ortaya konmuştur. Kırıklar küçük çatlaklardan uzunlukları birkaç kilometreyi aşan faylara kadar çeşitli boyutlarda izlenmiştir. Tabaka eğimleri genel olarak güney zonda güneye ve kuzey zonda kuzeye goğru izlenmiştir. İnceleme alanında hem kontak metamorfizma hem de bölgesel metamorfizma izlerine rastlanıllmıştır. Kontak metamorfizma, granitoyidlerin sokulum yapmış oldukları yan kayaçlarda, bölgesel metamorfizma ise sadece Alt Bazik Seri'de düşük derecede izlenmiştir. Volkanik kayaçlar bazalttan riyolite kadar bir oluşum alanı içerisinde yer almışlardır. Üst Bazik Seri toleyitik karakterde olup, mantodan bulaşma olmuştur. Cevherli Davsitler, riyolitler ve Alt Bazik Seri kalkalkali karakterde olup, bulaşmadan etkilenmemişlerdir. Volkanik kayaçların tümü volkanik yay bazaltları sınıfında yer almıştır. Plütonik kayaçlar, monzogranitten olivinli gabroya kadar izlenmişlerdir. Söz konusu plütonik kayaçlar, granitoyidler, garnitoyid-gabroyidler ve gabroyidler olarak üç ayrı gruba ayrılarak ele alınmışlardır. Bu kayaçların tümü 'I-tipinde', 'volkanik yay' ortamında oluşmuşlardır. Granitoyidler, kalkalkali karakterde, sialik ve manto kökenli malzemelerin karışımı olan hibrid bir malzemeden fraksiyonel kristallenme ile oluşmuşlardır. Bu kayaçlarda uygulanan K/Ar izokron yöntemiyle 117 milyon (Alt Kretase) yıl yaşında oldukları bulunmuştur. Orta ve Güney zonda izlenmişlerdir. İç içe büyüyerek batolit şeklini almış epizon granitoyidleri olarak tanımlanmışlardır. Granitoyid-gabroyidler, kalkalkali ve toleyetik karakter özelliğindedirler. Bu kayaçlar, sialik ve manto kökenli malzemelerin karışımı olan hibrid bir malzemeden fraksiyonel kristallenerek oluşmuşlardır. Elips şeklinde dar alanlarda izlenen epizon granitoyidleri olarak tanımlanmışlardır. Gabroyidler ise tolryitik karakter özelliğindedirler. Bu kayaçlar, manto kökenli bir malzemeden oluşmuşlardır. Mercek şeklinde daha dar alanlarda izlenmişlerdir. Cevherleşmeler, volkanizmaya ve plütonizmaya bağlı oluşmuştur. Volkanizmaya bağlı cevherleşmeler, Üst Kretase yaşlı olup, volkanotortul tipte oluşmuşlardır. Bu cevherleşmeler, Kuzey zonda Zn-Cu-Pb ve Mn, Güney zonda ise Fe (hematit) olarak artaya konmuştur. Güney'de Alt Kretase yaşlı granitoyid grubu kayaçlar içinde ve kantaklarında oluşmuşlardır. Hidrotermal damar tip Sb cevherleşmesi, Orta zonda granodiyoritler içinde gelişmiştir. Ortaya konmuş bütün cevherleşmelerin kimyasal analizleri yapılmış olup, günümüzün şartlarına göre ekonomik olabilecek bir cevherleşme ortaya çıkmamıştır. Ancak, oluşum itibariyle silizi az ve yüksek tenöre sahip Mn cevherleşmesi, ulaşımı rağmen dıkkkat çekmiştir. İnceleme alanında izlenen magmatizma, tortullaşma, cevherleşme, tektonizma ve metamorfizma birlikte değerlendirilmiştir. Magmatizmanın zaman ve mekan içindeki karakter dağılımları dikkate alındığında Liyas'ta yitim polaristesinin Güney'e doğru olduğu, Alt Kretase'de Güney zonda sıkışmanın hakim olduğu, Üst Kretase'de açılmayla ile birlikte bimodal volkanizmaların geliştiği ve kıtanın olgunlaştığı ortaya konmuştur. Üst Kretase'de Kuzey'de kabuk kalınlaşması güneye göre çok daha fazla gelişmiştir. Paleosen'de yükselme başlamış ve Paleosen sonrası yitim polaritesinin Güney'e doğru olduğu kanısına varılmıştır. Summary The investigated field known as a geotraverse covers an area of 400 km² between Yusufeli and Arhavi in the east pontids. A geotraverse research work in the east pontides has been completed for the first time in the literature. This thesis work which has been supported by the I.T.U. Research Fund aims to evaluate the mineralization of plutonic rocks in the geotraverse and the result are modeled. The stratigraphic rock units yielding outcrop in the investigated area from old to young are listed as follows: Lower basic series, Lias Conglomerate, sandstone and limestone, Lisas-Dogger-Malm Granitoyids I and II, Lower Cretaceous Ore bearing Dasites, tuff and pyroclasts, Upper Cretaceous Rhyolite (sedimentary intercalated) Upper Cretaceous Upper basic series (volcano-sidimantary), Upper Cretaceous Sandstone, siltstone, mudstone, lımestone, Upper Cretaceous-Paleocene Granitoids-gabbroids, Post Paleocene Gabbroids, Post Paleocene Mafic microgranuler enclavs observed in granitoids exhibit almost the same properties of the host rock. Bath contact and regional metamorphism can be seen in the study area. While contact metamorphism affected the rocks where the granitoids intruded, regional metamorphism is seen only in Lower Basic series. Volcanic rocks range between picrobasalt and rhyolite. Upper Basic Series has tholeitic character and was contaminated by mantle. Ore bearing dasites, rhyolites and Lower Basic Series indicate calc-alkaline composition and were not contaminated. All of the volcanic rocks taken place into classified of volcanic arc basalts. Plutonic rocks divided different three grups as granitoyids, granitoyid-gabbroids and gabbroyids. Granitoids fined at 117 million years (Lower Cretaceous) age and observed in Soth and Central zones and described as epizone granitoids. They inticate batholite structure exhibiting one within the other. They have calc-alcaline character. Granitoids outcrop post Paleocene which have been seen as epizone granitoids in small districts indicating ellipse shape. These rocks have toleitic and calc-alcaline character. Gabbroids also outcropped Post Paleocene whıch appear in lensoidal structure. These rocks have toleitic character. The mineralizations observed in the study area, have been formed depending on volcanism and plutonism. The mineralization formed by Upper Cretaceous volcanism are of exhalative sedimentary (massive sulfide) type. They are observed at North zone as Zn, Cu, Pb and Mn, and Fe (hematite) at south zone. Additionally Pb, Zn, Cu, Ag and Au mineralizations were identified at outside of the study area. Massive sulfide type mineralization (Zn, Cu, Pb), related to within are rifting in which island arc is extremely thick, and Mn mineralizations compared with the northern zone. Porfyry Cu-Mo and skarn type mineralization, which are related to plutonism, are located at the contacts of Lower Cretaceous granite-grnotiorite-tonalite complex in south while thay are seen at contacts of Post Paleocene diorites at north. Hidrotermal vein type mineralization have been taken place within granodiorite rocks having coarse feldspar crystals. All the mineralizations were analyzed chemically in terms of economic point of view but no valuable ore was found in the study area. Although high grade Mn mineralization having low silica content was found out, its resove is not sufficient. Magmatism, observed in the study area, has studied taking into consideration sedimentation, mineralization, tectonism and metamorphism.

Considering the distribution of the magmatism in time and field, it was figured out that thew loss polarity in Lias is towards the South and compressional activity has been effective in south zone in early cretaceous, Bimodal volcanism has formed by the extension in Late Cretaceous and the continent has been formed. In Late Cretaceous, thickening of the earth crust at North has been much more high compared with south zone. Because the crust begun to rise in Paleocene and therefore the less polarity must have been in Post Paleocene towards the south. '

1 AMAÇ ve YÖNTEM

1 Giriş

3 İncelemenin amacı

5 İnceleme yöntemi ve uygulanan teknikler

7 Önceki İncelemeler

14 GENEL JEOLOJİ

14 Giriş

14 Stratigrafı

17 Alt Bazik Seri (tortul ara katkılı), Liyas (ABS)

19 Konglomera, kumtaşı ve kireçtaşı, Liyas-Dogger-Malm (KKK)

20 Cevherli Dasitler, Üst Kretase (CD)

24 Riyolitler (tortul ara katkılı), Üst Kretase (RİY)

27 Üst Bazik Seri (volkanotortul), Üst Kretase (ÜBS)

32 Kumtaşı, silttası, kiltaşı, kireçtası, Üst Kretase - Paleosen (KSK)

33 Plütonik kayaçlar

38 Granitoyidler l

51 Granitoyidler ll

61 Granitoyid-Gabroyidler

65 Gabroyidler

69 Alüvyon ve taraçalar

69 Anklavlar

71 Ksenolit anklavlar

71 Magma segregasyonları

72 Mafik mikrogranüler anklavlar (mma)

75 Tektonizma

85 Metamorfızma

85 Kontak Metamorfızma

89 Bölgesel metamorfızma

91 JEOKİMYASAL VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

91 Giriş

91 Volkanik kayaçların jeokimyasal değerlendirilmesi

109 Plütonik kayaçların jeokimyasal değerlendirilmesi

127 Plütonik kayaçların kökeni, yerleşme derinligi ve mekanizması

132 Plütonik kayaçların yaşı

132 Doğu Pontidler'de eski jeokronolojik veriler

133 Granitoyidlerin yaşı için uygulanabilen yöntemler

133 Temel Yaş Formül- 1 uygulanması

136 Temel Yaş Formül- 2 uygulanması

137 İzokron yöntemi

138 Bor izotop analizleri

139 Anklavların jeokimyasal değerlendirilmesi

150 CEVHERLEŞMELER

150 Giriş

150 Volkanizmaya Bağlı Cevherleşmeler

152 Kutunit (Arhavi) Zn-Cu - Pb- Pirit Cevherleşmesi

155 TAŞLIKKYA (Arhavı) Mn Cevherleşmesi

159 Minathev (Yusufeli) Fe (Hematit) Cevherleşmesi

163 Damar Tip Cerherleşmeler

164 Sırtyayla (Arhavi) Antimonit (Sb2S3) Cevherleşmesi

168 Plütonizmaya Bağlı Cevherleşmeler

168 Balcılı (Yusufeli) porfırı Cu-Mo Cevherleşmesi

179 Yolgeçen Mezrası (Arhavı) porfırı Cu-Mo Cevherleşmesi

179 Dereiçi (Yusufeli) Fe (Spekülarit) Cevherleşmesi

184 Mağara ve Kızılor Tepe (Arhavi) skarn tipi Fe-Cu-Zn Cevherleşmesi

185 Altersyon Kuşakları

187 JEOLOJİK EVRİM

191 SONUÇLAR VE TARTIŞMA

202 KAYNAKLAR

213 EKLER

233 ÖZGEÇMİS