CD var

Kaynakça var (102-110s.)

'ÖZET Ahmedinejad Dönemi öncesi ve Ahmedinejad dönemi Türkiye-İran ilişkileriözellikle güvenlikle ilgili alanlarda yoğunlaşmıştır. Türkiye ile İran arasındaki ilişkiler inişli çıkışlı bir seyir izlemiştir. İslami devrimine kadar daha durağan, olumlu giden ilişkiler İran İslam Devriminden sonraki oluşan rejim farklılığıyla zaman zaman tansiyonun çıkmasına neden olmuştur. Bunun nedeni olarak İslam devrimi sonrası İran'ın rejim ihraç politikasını gösterebiliriz. Türkiye'de laikliğe karşı bir olay olduğunda İran sorumlu tutulurdu, Batı yanlısı laik Türkiye'nin de laik yanlısı icraat ve söylemleri de İran cephesinde rejim karşıtı bir tehdit olarak algılanırdı. Bu durum münasebetiyle ilişkiler sürekli inişli çıkışlı bir vaziyette gitmiştir. Türkiye 1979 İslam devriminden bu yana zaman zaman gergin ilişkilere sahip olduğu İran ile 11 Eylül terör saldırıları sonucunda, ABD'nin Ortadoğu'ya yaptığı müdahaleler ile ortaya çıkan tablo karşısında yakınlaşma süreci içerisine girmiştir. Aynı zamanda Türkiye soğuk savaş döneminden olabildiğince uzak kalmaya çalıştığı Ortadoğu meselelerine yeni dönemde dahil olmaya başlamış, özellikle İran ile uluslararası toplum arasında yaşanan krizlere çözüm üretmeye çalışmıştır. 2002 seçimlerinde Türkiye'de iktidara gelen AK Parti hükümeti Türk Dış Politikasına yeni vizyonlar getirmiştir. Bu yeni vizyonların ve Ortadoğu'ya gösterilen ilginin artırılması bölgede olumlu bir hava oluşturmuş, İran ile olan ilişkiler yükseliş göstermeye başlamıştır. Bölgeye yönelik yeni politikaların başında "Komşularla Sıfır Sorun" olarak tabir edilen, Türkiye'nin komşularıyla daha uyumlu ve sorunları çözmeye odaklı politikasıdır. Amerika'nın Irak'a müdahalesi sonucu ortaya çıkan güvensiz ortam ve PKK ile mücadelede iki ülke arasında başta güvenlik alanında olmak üzere daha sonrada kültürel ve ekonomik alanlarda iş birliği sağlamıştır. Nükleer kriz çerçevesinde ise Türkiye İran'ın nükleer silah geliştirmesine karşı çıkmakta, ancak kontrollü olarak nükleer enerji kullanımını desteklemektedir. İran nükleer silah geliştirirse, ABD ve AB ülkeleri ne kadar karşı çıksalar da İran'a müdahale etmeyi göze alamayıp müzakere yoluyla ikna etmeye çalışacaklardır. Türkiye'deki yeni dış politika süreci sürerken İran'da yapılan 2005 seçimlerinde iktidar olan Ahmedinejad'ın da İran dış politikasına getirdiği yenilikler ikili ilişkilerin gelişmesine ve olumlu havanın sürmesine katkıda bulunmuştur. Doğalgaz ve petrol gibi enerji kaynaklarına sahip olan İran bunu AB ülkelerine satmak için Türkiye'yi bir seçenek olarak görmektedir. Türkiye'de doğalgaz ve petrol için tek ülkeye bağımlı kalmak yerine alternatif ülke olan İran ile başta ekonomik olmak üzere ilişkilerini geliştirmek istemektedir. Fakat bu dönemde meydana gelen "Arap Baharı ve Füze Kalkanı" gibi küresel çaptaki bir takım bölgesel olaylar sonucu, son yıllarda ilişkiler gerilmiş, kopma noktasına doğru yol almaya başlamıştır. Anahtar Sözcükler: Türkiye-İran İlişkileri, Ahmedinejad dönemi, Nükleer enerji, PKK/PJAK ABSTRACT Before and after the period of Ahmadinejad the relationships between Turkey and Iran in external affairs but especially in security area have been concentrated on. The relationships between Turkey and Iran have had its ups and downs. Until the Islamic Revolution of Iran, the relations had been constant but after the Revolution the changes in its regime caused some tension between these two countries sometimes. The reason of this is after the Revolution, Iran had a policy which suggested exporting its regime and Iran held accountable, when there was an incident against Secularism in Turkey. In favor of Western, when Turkey said something proponent to Secularism in terms of its activities and statements, it would be understood and taken as a threat against the regime in Iran. This is why the relationships between these two countries had been wavy and rugged.Turkey which had intense relationships with Iran since the Islamic Revolution in 1979, after the attacks of terrorists to the USA on September 9, 2001 as a result of the U.S. intervention with the Middle East, Turkey and Iran had gone into the rapprochement period. At the same time, Turkey was trying to distant to the Middle East affairs from the Cold War, but now it had become involved with these affairs, especially Turkey had tried to find solutions to crises among societies with Iran. Turkey's ruling Justice and Development Party (AKP), which came to power in 2002, brought new visions to Turkish external affairs. These new visions and the attention to the Middle Eastern matters brought positive atmosphere to the area and the relations with Iran had started going up. The politics that is devoted to the region especially "Zero-Problem with the Neighbors" is Turkey's policy to be more coherent and focused to solve problems with the neighbors. After the intervention of the U.S. in Iraq caused an insecure environment and the struggle with the Kurdish Nationalist Party (PKK) brought about first in the field of security and after in the cultural and economic fields collaboration between Turkey and Iran. Turkey, in terms of Nuclear Crisis, is against Iran's development of Nuclear Weapons but supports the controlled usage of Nuclear Energy in this country. If Iran develops a Nuclear Weapon, even though the USA and the European Union highly oppose it, they cannot take the risk of interfering so that they will try to negotiate with Iran to convince them to not use it. As the new foreign policies continue in Turkey, in the election of 2005 with Ahmadinejad coming to power and bringing new foreign policies brought these two countries closer and made a positive atmosphere between them. Iran, which has natural gas and petroleum, sees Turkey as an alternative way to sell its resources to the European Union and Turkey, instead of adhere to only one country for natural gas and petroleum, wants to improve its economic relations with Iran as an alternative country. But since the big events in the Middle East like "The Arab Spring and The Missile Shield" problems caused foreign relations to regress, there for the relationships headed towards the break away point between Turkey and Iran. Keywords: Turkish-Iranian Relationships, The era of Ahmadinejad, Nuclear Energy, PKK/PJAK'

1 GİRİŞ

4 BÖLÜM 1: TARİHSEL SÜREÇTE TÜRKİYE İRAN İLİŞKİLERİ

4 Tarihi Ve Kültürel

6 Jeopolitik Etkenler

8 Etnik Nüfüs

11 Hümeyni Döneminde İran Devrimi Sonuçlarının Türkiye İran İlişkilerine Etkileri

14 Rafsancani Dönemi

16 Hatemi Dönemi

17 Hatemi Dönemi Siaysı İlişkileri

22 Hatemi Dönemi Güvenlik İlişkileri

26 BÖLÜM 2: TÜRKİYE İRAN İLİŞKİLERİN BELİRLEYENSİYASİ ETKENLER

26 Küresel Güçlerin İran'a Karşı Uyguladığı Yaptırımlar

30 AB ve ABD'nin İran ile Olan İlişkilerin Türkiye'ye Olan Etkileri

31 Irak Yönetimi Üzerinde ABD-İran Çekişmesinin Türkiye İle Olan İlişkilere Etkisi

33 İran-İsrail Sürtüşmesinin Türkiye'ye Etkileri

34 2005 İran Seçimleri

36 Ahmedinejad'in İktidara gelmesi

38 Ahmedinejad Dış Politikada Neleri Değiştirdi

41 2009 İran Seçimleri ve Türkiye'ye Etkileri

42 AK Parti'nin İzlediği Türk Dış Politikası

47 AK Parti'nin İran Politikası

49 Arap Baharının Türkiye-İran İlişkilerin Etkileri

52 Güncel Süriye Sorununun İlişkilere etkisi

56 BÖLÜM 3: TÜRKİYE İRAN İLİŞKİLERİNİ BELİRLEYEN GÜVENLİK ETKENLERİ

56 PKK/PJAK'ın İki Ülke İlişkilerine Etkisi

58 NükleerEnerj Sorunu

63 Nükleer Silahın Türkiye İran İlişkilerine Yansıması

66 Füze Kalkanı

69 Olası Bir Askeri Harekatın Türkiye'ye Etkileri Ve Yansıması

76 İran'ı Türkiye ile Güvenlik İşbirliğine İten Sebepler

78 BÖLÜM 4: TÜRKİYE İRAN İLİŞKİLERİNİN BELİRLEYEN EKONOMİK ETKENLER

81 Ticaret,Yatırım ve Turizm

84 Enerji Hatları

87 Petrol

90 Doğalgaz

93 Türkiye'nin İran Doğalgazına Yönelme Nedenleri?

95 İran'la Doğalgaz Antlaşması İmzalanmasının Türkiye Açısından Dezavantajları

96 Türkiye'nin Enerji Hatları Çerçevesindeki Temel Hedef Ve Öncelikleri

97 SONUÇ

102 KAYNAKÇA

111 ÖZGEÇMİŞ