GENÇ YETİŞKİN BİREYLERDE SAĞLIKLI BESLENMEYE İLİŞKİN TUTUMLARIN, BİLİNÇLİ FARKINDALIK, ORTOREKSİYA NERVOZA VE DEPRESİF BELİRTİLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ /
ŞEYDA ERKAN; DANIŞMAN: YRD. DOÇ. DR. MANOLYA ÇALIŞIR
- xvi, 120 sheets; 31 cm. 1 CD-ROM
Thesis (MSc) - Cyprus International University. Institute of Graduate Studies and Research Clinical Psychology Department
Includes bibliography (sheets 95-110)
ÖZET Biyopsikososyal yaklaşım göz önünde bulundurulduğunda, insanı anlamaya yönelik yapılan çalışmaların bütüncül bakış çerçevesinden ele almasının önemine vurgu yapılmalıdır. Bu çalışmanın amacı, ilgili kuramsal çerçeveden hareketle, psikolojik sağlık, bilinçli farkındalık, beslenme ve ortoreksiya nervoza belirtileri arasındaki ilişkileri bütüncül bir düzlemde ele almaktadır. Sağlıklı beslenme tutumlarının temelleri, çocukluk döneminde bakım veren kişi ile atılır. Yetişkinlikte ise psikolojik sağlıkla ilişkilendirilir ve bireyin psikolojik sağlığı üzerinde bir belirleyiciliğe sahip olduğu ifade edilir. Çalışma bilinçli farkındalık yaklaşımını, bireylerin klinik ve klinik olmayan problemlerinde yardımcı olabileceği görüşü ile ifade etmektedir. Nitekim, farkındalık pratikleri sağlıklı beslenme tutumları ile birlikte kişinin psikolojik ve bedensel sağlığında optimal düzeyde fayda sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışma, bilinçli farkındalık pratikleri, sağlıklı beslenme tutumları ve depresif belirtiler arasındaki ilişkileri bütüncül bir düzlemde ele almasından dolayı değişkenler arasındaki ilişkilerin birbirini etkileyeceği düşünülmektedir. Diğer taraftan, sağlıklı beslenme tutumları ile depresif belirtiler arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu düşünülmektedir ancak sağlıklı beslenmeye duyulan ilginin dengeli bir tutum çerçevesinde olması gerektiği aksi takdirde bireylerin anoreksik belirtiler gösterebileceğine dikkat edilmelidir. Bu çalışma kapsamında, bütüncül bakış açısına göre bireyin bilinçli farkındalık pratikleri, sağlıklı beslenme tutumları, ortoreksik ve depresif belirtileri olmak üzere dört boyut üzerinde değerlendirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda, 18-35 yaş arasında 138 erkek 289 kadın genç yetişkin bireyler ile çalışılmış olup çalışma kapsamında, Beck Depresyon Envanteri (B.D.E), Bilinçli Farkındalık Ölçeği (B.F.Ö), Ortoreksiya Ölçeği (Orto-11), Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutum Ölçeği, Bilgilendirilmiş Onam Formu ve Demografik Form kullanılmıştır. “IBM SPSS” programı ile analiz edilen verilerde, “Bağımsız Örneklemler T-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Pearson Korelasyon Analizi ve Basit Doğrusal Regresyon Analizi” kullanılmıştır. Çalışmada, Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutumlar Ölçeği, Bilinçli Farkındalık Ölçeği, Ortoreksiya Nervoza Ölçeği ve Beck Depresyon Ölçeği arasında istatiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu gözlemlenmiştir. Ek olarak, sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlar düzeyinin bilinçli farkındalığı anlamlı olarak yordadığı gözlemlenmiştir. Benzer şekilde, bilinçli farkındalık düzeyleri, depresif belirtileri anlamlı olarak yordadığı görülmektedir. Ek olarak, sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumların depresif belirtileri anlamlı olarak yordadığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumların ortoreksiya nervoza belirtilerini yordadığı görülmektedir. Son olarak, bilinçli farkındalık düzeylerinin ortoreksiya nervoza belirtilerini yordadığı gözlemlenmiştir. Elde edilen bulgular, yeni literatür ışığında tartışılmış olup, yeni çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Bilinçli Farkındalık, Biyopsikososyal Yaklaşım, Depresif Belirtiler, Ortoreksiya Nervoza, Sağlıklı Beslenme ABSTRACT Considering Biopsychosocial factors, importance of being adressed of holistic view should be emphasised in work which trying to understand human beings. Purpose of this study, to discuss relations among psychological health, healthy nutrition, mindfulness and orthorexia nervosa symptoms in holistic approach. Basis of healthy eating awareness is teached to people during their chilhood. Awareness is associated with psychological health during adulthood period. This study states that mindfulness approach can help to individuals clinical and non-clinical problems. As the matter of fact is thought that, with togetherness of mindfulness practice with healthy nutrition attitudes benefit persons psychological and physical healthin optimum level. Because of this study examines to relations among mindfulness practice, healthy nutrition behavior and depressive symptoms in holistic view, it is thought that relations of variables will affect each other. On the other hand, it is thought that relations between healthy nutrition attitudes and depressive symptoms are meaningful but interest of healthy nutrition must be balanced for individuals. Otherwise, individuals can show anorexic symptoms. Within scope of this study, holistic view is discussed in 4-dimensional perspective which consist of practices of inviduals mindfulness and healthy nutritional behaviour, orthorexia nervosa and depressive symptoms. In accordance with this purpose, young adults who aged between 18-35 and 138 man 289 has been taken as basis and Beck Depression Inventory (B.D.İ) Mindful Atteintion Awareness Sclale (M.A.A.S), Orthorexia Nervosa Scale (Orto-11), Attitude Scale for Healthy Nutrition (ASHN) Informed Consent Forms and Demographic Form. “Independent T-Test, One Way ANOVA, Pearson Correlation Test and Linear Regression Test” has been used in the datas which analyzed over ‘IBM SPSS’program. In this study, it was observed that there were significant relationships between the Beck Depression Inventory, Mindful Atteintion Awareness Sclale, Orthorexia Nervosa Scale, Attitude Scale for Healthy Nutrition. Additionally, it has been observed that level of attitudes related healthy nutrition predict mindfulness. It has been observed that level of mindfulness predict depressive symptoms. Additionally, it has been observed that attitudes related healthy nutrition predict meaningly depressive symptoms. Additionally, it has been observed that attitudes related healthy nutrition predict symptoms of Orthorexia Nervosa. Finally, it has been observed that, level of mindfulness predict symptoms of orthorexia nervosa. The findings have been discussed in the light of new literature, and suggestions for new studies have been made. Keywords: Biopsychosocial Approach, Depressive Symptoms, Healthy Nutrition, Mindfulness, Orthorexia Nervosa