ANTALYA’DA YAŞAYAN YETİŞKİN BİREYLERİN BESLENME DURUMLARININ AKDENİZ DİYET KALİTE İNDEKSİ VE ÜÇ FAKTÖRLÜ YEME ÖLÇEĞİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ /
DAMLA ECMEL AYNALI; DANIŞMAN: PROF. DR. METİN SAİP SÜRÜCÜOĞLU
- xiv, 150 sheets; 31 cm. 1 CD-ROM
Thesis (MSc) - Cyprus International University. Institute of Graduate Studies and Research Nutrition and Dietetics Department
Includes bibliography (sheets 106-131)
ÖZET Bu araştırma, Ağustos-Ekim 2022 tarihleri içerisinde Antalya Muratpaşa ilçesine bağlı Muratpaşa mahallesinde ikamet eden yetişkin bireylerin spor yapma düzeylerini, beslenme alışkanlıklarını, Akdeniz Diyeti Kalite İndeksi ve Üç Faktörlü Beslenme Yeme Ölçeği ile beslenme durumlarını değerlendirmek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmaya 219’u kadın birey, 135’i erkek birey olmak üzere çalışmaya toplam 354 yetişkin birey alınmıştır. Anket formu aracılığıyla bireylerle ilgili genel bilgiler, besin tüketim sıklığı ve fiziksel aktivite kaydı toplanmıştır. Ayrıca Akdeniz Diyeti Kalite İndeksi (KIDMED) ve Üç Faktörlü Beslenme Yeme Ölçeği (TFEQ) uygulanmıştır. Kadın katılımcıların %40.2’si 20-24 yaş, %38.4’ü 25-29 yaş, %16.0’sı 30-34 yaş ve %5.5’i 35-39 yaş aralığında, erkek katılımcıların %26.7’si 20-24 yaş, %33.3’ü 25-29 yaş, %29.6’sı 30-34 yaş ve %10.4’ü 35-39 yaş aralığında bulunmuştur. Katılımcıların büyük çoğunluğu normal BKİ’ye (erkeklerde %43.0, kadınlarda %68.5) sahiptir. Kadınların %40.6’sı, erkeklerin %48.9’u 3 ana öğün tüketmektedir. Kadınlarda %70.8 ve erkeklerde %67.4 kahvaltı öğününü, kadınlarda %38.7, erkeklerde %48.9 öğle öğününü, kadınlarda %83.1, erkeklerde %88.9 akşam öğününü her gün tüketmektedirler. Kadın katılımcıların %18.3’ü, erkek katılımcıların %26.7’si düzenli olarak bedensel aktivitelere katılmaktadır. Katılımcıların çoğunluğu günlük olarak peynir tüketmektedir (erkeklerde %40.0 kadınlarda %43.4). Kırmızı etin tercih edilmesi genellikle haftada bir ila iki kez (kadınlarda %45.2, erkeklerde %40.7) iken balık tüketimi genellikle ayda bir (kadınlarda %44.7, erkeklerde %42.2) olmaktadır. İçeceklerden çay (kadınlarda %68.5, erkeklerde %62.2) ve kahve (kadınlarda %56.2, erkeklerde %45.2) her gün tüketilmektedir. Her iki gruptada, enerji kaynaklarına bakıldığında karbonhidrat yüzdesi ideal aralığın altında, protein ve yağ yüzdesi ise ideal aralığın üstünde olduğu görülmektedir. Çalışmaya katılan kadın katılımcıların orta kıdmed puanı (%55.3) erkek katılımcılara göre daha yüksek bulunmuştur. Eşi ve .çocukları, ailesiyle yaşayan katılımcıların orta kıdmed puanı (%56.8, %47.9) diğerlerine göre daha yüksek bulunmuştur. Çalışmaya katılan evli bireylerin iyi (%20.2) ve orta (%55.1) kıdmed puanı bekar katılımcılara oranla yüksek olduğu saptanmıştır. Erkek katılımcıların kadın katılımcılara oranla daha yüksek duygusal yeme yeme oranına sahiptir. Kadın katılımcılar erkek katılımcılara oranla daha yüksek bilinçli yemek yemeyi kısıtlama puanına sahiptir. Bekar katılımcılar evki katılımcılara göre daha yüksek oranla duygusal olarak yemek yeme eğiliminde bulunurlar. Öğrenci olan katılımcılar serbest meslek olarak çalışan katılımcılara oranla daha çok duygusal olarak yemek yemeğe eğilimde bulunurlar. Ailesi veya yurtta yaşayan katılımcıların diiğer katılımıcılara oranla bilinçli yemek yemeyi kısıtlama puanı daha yüksek saptanmıştır. Bireylerin sağlıklı beslenme ve aktif yaşam düzeylerini artırmak amacıyla bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Aynı zamanda ülkemizde kullanışlı ve basit bir diyet kalite indeksi oluşturulması, araştırmalar için önemli bir adım olacaktır. Anahtar kelimeler: Akdeniz Diyeti, Beslenme Durumu, Diyet Kalitesi, Üç Faktörlü Beslenme Ölçeği. ABSTRACT This research was carried out to evaluate the level of exercise, nutritional habits, and nutritional status of adult individuals residing in the Muratpaşa neighborhood of Antalya Muratpaşa district between August and October 2022 with the Mediterranean Diet Quality Index and the Three-Factor Nutrition Eating Scale. A total of 354 adult individuals, 219 female individuals and 135 male individuals, were included in the study. General information about individuals, food consumption frequency and physical activity records were collected through a survey form. Additionally, the Mediterranean Diet Quality Index (KIDMED) and the Three-Factor Nutritional Eating Scale (TFEQ) were administered. 40.2% of female participants are 20-24 years old, 38.4% are 25-29 years old, 16.0% are 30-34 years old and 5.5% are 35-39 years old, 26.7% of male participants are 20-24 years old, 33.3% were aged 25-29, 29.6% were aged 30-34 and 10.4% were aged 35-39. The majority of participants had normal BMI (43.0% in men, 68.5% in women). 40.6% of women and 48.9% of men consume 3 main meals. 70.8% of women and 67.4% of men consume breakfast, 38.7% of women, 48.9% of men consume lunch, 83.1% of women and 88.9% of men consume dinner every day. 18.3% of female participants and 26.7% of male participants regularly participate in physical activities. The majority of the participants consume cheese daily (40.0% for men and 43.4% for women). While the preference for red meat is usually once or twice a week (45.2% for women, 40.7% for men), fish consumption is usually once a month (44.7% for women, 42.2% for men). Among the beverages, tea (68.5% for women, 62.2% for men) and coffee (56.2% for women, 45.2% for men) are consumed every day. When looking at the energy sources in both groups, it is seen that the percentage of carbohydrates is below the ideal range, and the percentage of protein and fat is above the ideal range. The middle seniority score (55.3%) of the female participants participating in the study was found to be higher than the male participants. The middle seniority score (56.8%, 47.9%) of the participants living with their spouses and children and family was found to be higher than the others. It was determined that the married individuals participating in the study had higher (20.2%) and moderate (55.1%) seniority scores compared to the single participants. Male participants have a higher emotional eating rate than female participants. Female participants have a higher conscious eating restriction score than male participants. Single participants tend to eat more emotionally than household participants. Participants who are students tend to eat more emotionally than those who work as self-employed. It was determined that the participants with their families or living in the dormitory had a higher conscious eating restriction score than the other participants. Awareness raising activities should be carried out in order to increase individuals' healthy nutrition and active life levels. At the same time, creating a useful and simple diet quality index in our country will be an important step for research. Key words: Diet Quality, Mediterranean Diet, Nutritional Status, Three Factor Nutrition Scale.